مراحل ساخت و تولید زیور آلات

ساخت و تولید زیور آلات شامل مراحل مختلفی است، تا یک اثر هنری گرانبها در قالب یک زیور چشم گیر و دلنواز، از ایده ای خام در ذهن استاد جواهر ساز به بازار فروش برسد. در ادامه به شرح مراحل ساخت زیور آلات می پردازیم:

الف. طراحی:

در این مرحله هنرمند پس از پروراندن ایده اولیه در ذهن خود، آن را با توجه به اصول اساسی طراحی جواهرات؛ همچون توازن، ارگونومی، تناسب، وحدت و پیوستگی، کنتراست و هارمونی، دانش مواد، و شکل ظاهری، مشهود و مجسم نموده و آنرا در قالب یک اثر به تصویر می کشد. در گذشته طراحی دستی بر روی کاغذ انجام می شد اما امروزه و با پیشرفت تکنولوژی و علوم رایانه ای از نرم افزارهای کامپیوتری (مانند Rhinoceros 3D، Matrix و ...) استفاده می شود که به راحتی می توان طرح های سه بعدی با رندرهای مورد نظر طراح را ایجاد نمود.

ب. مدلسازی:

در این مرحله یک نمونه اولیه از طراحی نهایی با استفاده از مواد ارزانتر (نسبت به نقره و طلا) همچون موم سخت یا برنج ساخته می شود. مدلسازی به چندین روش انجام پذیر است، که در ادامه به آن ها می پردازیم:

·         مدلسازی به روش سنتی: در این روش که به مهارت فردی بالا و قدرت اجرایی مراحل عملی دقیق و ظریف نیاز دارد، نمونه اولیه ساخته می شود. و به علت استفاده از ابزارهای محدود، ساخت مدل با دشواری و با صرف زمان زیاد انجام می گردد.

·         مدلسازی با استفاده از دستگاه های تراش: در این روش و در ابتدا نمونه اولیه با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری طراحی شده و سپس دستگاه بر اساس این طرح قطعه را می تراشد. این روش در مقام مقایسه با روش سنتی از مزایایی همچون سادگی امکان اصلاح طرح قبل از انجام مراحل عملی کار، دقت بیشتر در ساخت نمونه اولیه و صرف زمان کمتر برای ایجاد آن، برخوردار می باشد.

·         مدلسازی با استفاده از دستگاه های پرینت سه بعدی: همچون روش تراش، نمونه طراحی شده توسط نرم افزارهای کامپیوتری در اختیار دستگاه چاپگر سه بعدی قرار گرفته و این دستگاه با استفاده از پلیمرهای مایع که بر اثر تابیده شدن نور ماورا بنفش از حالت مایع به جامد تغییر حالت می دهند مدل مورد نظر را ایجاد می نماید. به این ترتیب که لایه های مدل یک به یک بر روی هم پخته شده تا در نهایت مدل مورد نظر با کیفیت بسیار بالا به دست آید. مزایای این روش نسبت به روش تراشکاری عبارتند از: بالا بودن سطح کیفی طرح و امکان پیاده سازی طرح های با پیچیدگی های بالاتر.

ج. ساخت قالب ریخته گری:

قالب ریخته گری برای تولید یک مدل مومی از محصول درست همانند مدل ایجاد شده در مرحله مدلسازی، به کار گرفته می شود. معمولاً قالب ها به یکی از دو نوع لاستیکی و یا سلیکونی از روی مدل های مومی یا غیر فلزی، و یا لاستیکی به روش پخت لاستیک تولید می شوند. در انتها قالب لاستیکی با یک تیغ جراحی مخصوص بریده و مدل از میان آن خارج شده و فضای خالی جهت تزریق موم در مرحله بعدی فراهم می گردد.

د. تزریق موم:

در این مرحله، موم به وسیله دستگاه تزریق درون قالب های لاستیکی تهیه شده در مرحل قبل تزریق می گردد و به این ترتیب فضای خالی درون قالب با موم پر شده تا یک کپی از مدل مورد نظر تهیه گردد. در این مرحله می توان به تعدادی که می خواهیم از مدل، کپی مومی تهیه شود.

ه. شاخه کردن مدل های مومی و مستقر کردن آن ها درون سیلندرهای ریخته گری:

مدل های مومی ساخته شده در مرحله قبل، به کمک هویه به یک مفتول مومی چسبانده می شوند تا به شکل ظاهری یک درخت در آید. و انتهای آن را در کفی لاستیکی مخصوص سینلدر ریخته گری قرار می دهند. این درخت می تواند شامل چندین نوع مدل مومی باشد. سپس درخت های ساخته شده را درون سیلندرهای فلزی ریخته گری قرار می دهند.

و. گچ گیری سیندرهای ریخته گری:

در این مرحله سیلندرها را با گچ مخصوص ریخته گری پر کرده تا تمام شاخه های درخت پوشش داده شود. زمانیکه گچ خشک شد، یک قالب نسوز و خشک فراهم شده است.

ز. موم زدایی و پخت سیلندر:

بعد از اینکه گچ بطور کامل خشک شد، سیلندر را با استفاده از گرمای غیر مستقیم بخار گرم کرده تا موم درون  آن که دمای ذوب پایینی دارد آب شده و از درون گچ خارج شود. آب شدن موم درون سیلندر، بسته به اندازه سیلندر و درخت مومی درون آن 2 تا 3 ساعت زمان می برد. اکنون سیلندر آماده ریخته گری است.

ح. ریخته گری:

فلز طلا، نقره و یا هر آلیاژ دیگری که قرار است به عنوان ماده اولیه زیورآلات مورد استفاده قرار گیرد را ذوب نموده و در قالب گچی تزریق می نمایند. در صنعت تولید زیورآلات از روش های مختلفی جهت ریخته گری استفاده می شود که از جمله می توان به روش های سانتریفیوژ (گریز از مرکز)، وکیوم (شرایط خلاء) و ریخته گری با استفاده از ماشین های القایی اشاره نمود.

پس از پایان عملیات ریخته گری بسته به اندازه مدل، بین 5 تا 15 دقیقه زمان لازم است تا مواد مذاب تزریق شده اندکی خنک شده و از حالت مایع به جامد تبدیل شوند. سپس سیلندر را درون یک ظرف آب قرار داده تا قالب گچی شکسته شود و نتیجه عملیات که به شکل یک درخت است ظاهر می شود.

ط. برش قطعات از درخت و شستشوی آن ها:

با استفاده از قیچی بادی قطعات را از شاخه های درخت ریخته گری شده جدا نموده و شاخک های اضافی با استفاده از دستگاه سنباده برقی از روی قطعات ساییده می شود. سپس با استفاده از ماشین شوینده اولتراسونیک (امواج مافوق صوت) براده های مرحله سایش، چربی ها و احیاناً ذرات ریز گچ مانده در حفره های ظریف قطعات زدوده شده تا قطعات آماده مرحله پرداخت نهایی و آبکاری شوند.

ی. پرداخت و جلا، آبکاری و پرداخت نهایی:

عملیات پرداخت با استفاده از ماشین آلات مخصوص پرداخت به منظور از بین بردن مواد زائد و لکه های باقی مانده موجود بر سطح قطعات انجام می شود.

در مرحله آبکاری با استفاده از سیستم الکترولیت، لایه بسیار ظریفی از فلزات گران بها همچون رادیوم، روتنیوم و ... بر روی زیور آلات پوشانده شده که موجب ایجاد براقیت و جلای ویژه بر سطح شان می شود.

در انتها از ماشین بخار شور جهت تمیزکاری نهایی استفاده شده تا به بهترین شکل ممکن برای قرار دادن سنگ ها و جواهرات آماده شود.

جهت کسب اطلاعات ثبت نام دوره های طراحی طلا و جواهرات در ترم بهار 1397 کلیک نمایید.